ارتباط هنر خوشنویسی با دیگر هنرهای ایرانی

خوشنویسی یکی از هنر های ریشه ای و بنیادین در فرهنگ های اصیل است. هنر خوشنویسی ایرانی در مسیر توسعه خود ارتباط نزدیکی با دیگر هنر های اصیل ایرانی دارد. یکی از تجربیات مشترک بین ما خوشنویسان، گوش دادن به موسیقی سنتی در هنگام تمرین خوشنویسی است.

از طرفی خوشنویسی ارتباط بسیار نزدیکی با ادبیات و متون ادبی مانند شعر دارد و یا به طور مثال هنر تذهیب در کنار خوشنویسی به طور گسترده استفاده می شود. در نهایت می توان نتیجه گرفت هنر های اصیل ایرانی ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند و بر روی یکدیگر موثر اند.

در ادامه این متن به بررسی ارتباط هنر خوشنویسی با دیگر هنرهای ایرانی مانند موسیقی، نقاشی و یا تذهیب می پردازیم.

ارتباط بین هنر های اصیل ایرانی چگونه ایجاد شده است ؟

همان طور که می دانید همه هنرها به هم وابسته اند و این ارتباط بین آن ها باعث پیشرفت یک رشته هنری و همچنین رونق بیشتر آن میگردد. هنر خوشنویسی هم از این امر مستثنی نیست.

به طور پیوسته در جهان همه چیز در حال تغییر و تحول است و هنر و انواع آن نیز با توجه به سلیقه مردم و نسل جدید، تغییر می کند. در واقع اینگونه می توان بیان کرد که دیدگاه و نگرش افراد در هر دوره زمانی متفاوت است به همین دلیل هنر خوشنویسی با گذشت زمان با سایر هنرها ازجمله هنرهای تجسمی همراه شده تا زیبایی های دیگری علاوه بر خود خوشنویسی خلق و مخاطبان بیشتری را جلب کند.

ارتباط هنر خوشنویسی هنر های تجسمی و یا ادبی تا چه حد است ؟

معمولا لفظ هنر های تجسمی به مجموعه هنرهایی مانند نقاشی ، خوشنویسی ، مجسمه سازی ، چاپ دستی، گرافیک ، صنایع دستی و … گفته می شود. یکی از ویژگی های هنر خوشنویسی این است که می تواند با انواع هنرهای تجسمی ارتباط نزدیکی برقرار کند.

از جمله ی این هنرها می توان به نقاشی، گرافیک و تذهیب اشاره کرد. ورود این هنرهای تجسمی به عرصه خوشنویسی، تحولات عظیمی را در این رشته ایجاد کرده است. البته لازم به ذکر است که آمیختگی این هنرها با هم، باعث نشده تا خوشنویسی، جایگاه خود را از دست بدهد.

ارتباط این هنر ها با هنر خوشنویسی غالبا افق های جدیدی در خوشنویسی ایجاد کرده است. به طور مثال ترکیب نقاشی و خوشنویسی با یکدیگر باعث ایجاد یک مسیر جدید در خوشنویسی به نام نقاشی خط شده است.

نقاشی و خوشنویسی، یک ترکیب جذاب و دوست داشتنی …

حاصل ترکیب هنر نقاشی و هنر خوشنویسی، ایجاد سبک های جدیدی در خوشنویسی مانند نقاشی خط و یا خطاشی است که اصولا یک شاخه مستقل در هنر خوشنویسی محسوب می شود.

در اینجا قصد نداریم تاریخچه شکل گیری نقاشی خط را بیان کنیم اما اگر به مطالعه تاریخچه نقاشی خط علاقه مندید کافیست اینجا کلیک کنید.

قصد ما در این مطلب، درک بهتر ارتباط این دو هنر ارزشمند در لایه های درونی شان است. اگر هنر های خوشنویسی و نقاشی را در ساده ترین حالتشان تصور کنیم. هنر نقاشی می تواند یک منظره، اتفاق، شخص و … را به تصویر بکشد. از طرفی هنر خوشنویسی نیز می تواند مثلا یک بیت از ابیات حافظ را به زیباترین شکل به تصویر کشد.

در نهایت با ترکیب این دو، می توان مفهوم هنری مورد نظر هنرمند را به شکل بهتری به بیننده منتقل کرد و می توان اینطور گفت که این دو هنر می توانند مکمل یکدیگر باشند.

خوشنویسی و تذهیب، دو یار جدانشدنی …

شاید یکی از هنرهایی که همراه با خوشنویسی بسیار دیده می شود. هنر تذهیب باشد. کلمه ی تذهیب کلمه ای عربی است و مصدری از ریشه ی « ذهب » بر وزن تفعیل است. از آنجایی که کلمه ی ذهب در زبان عربی به معنای طلاست. می توان نتیجه گرفت که تذهیب به معنای طلاکاری یا زراندود کردن است.

این هنر گستردگی بسیار زیادی دارد که بعضا به صورت مستقل و یا بعضا در کنار هنر های دیگری مانند خوشنویسی بکار می رود. به جرأت می توان گفت که امروزه تذهیب یک اصل جدا نشدنی از آثار نفیس خوشنویسی است که باعث خلق زیبایی های متحیر کننده می شود.

ارتباط بین هنر تذهیب و هنر خوشنویسی تا حدی عمیق و نزدیک است که بعضا به طنز گفته می شود خوشنویسان با تذهیب کاران ازدواج می کنند.

باز هم تأکید می کنیم که هنر تذهیب و خوشنویسی، مستقل از یک دیگرند و هر کدام هنر کاملی محسوب می شوند اما ترکیب آن ها زیبایی بی نظیری خلق می کند که از گذشته تا امروز این دو هنر را کنار یک دیگر نگاه داشته است.

خوشنویسی و گرافیک، دریچه ای جدید در هنر

گرافیک غالبا نامی است که برای هنر طراحی اجسام و اشکال استفاده می شود. ترکیب این هنر با خوشنویسی یک مسیر جدید و دریچه ای نوین بر روی خوشنویسان باز کرده است.

این نوع خوشنویسی را خطاطان برای جملات کوتاه  به کار به کار می برند تا به زیبایی خط بپردازد و یک اثر تزیینی خلق کند که در این زمینه به وفور می توان در طراحی گرافیک، نشانه های آن را پیدا کرد.

این کار باعث می شود که مخاطب عام هنر در زمان ها و مکان های مختلف، با این نوع خوشنویسی ارتباط برقرار کند چون نوعی تصویر سازی با واژه ها ایجاد می شود که می تواند فضا سازی مطلوبی در ذهن بیننده انجام دهد. نمود ترکیب هنر گرافیک و خوشنویسی را می توان در تایپوگرافی ها و یا طراحی پوستر ها مشاهده کرد.

ادبیات و خوشنویسی، ارتباطی به عمر تاریخ …

بیشتر خوشنویسان کار خود را با تمرین متن های ادبی مانند ابیات شعر شروع می کنند. شعر را می توان یکی از بهترین زمینه ها و مظهر های خوشنویسی نام برد. ارتباط ادبیات با خوشنویسی یک ارتباط کاملا دو طرفه و هم‌افزا ست. به این معنا که ترکیب هنر های ادبی و خوشنویسی هم زیبایی های ادبی اشعار و نثر ها و هم زیبایی بصری خوشنویسی را بهتر منقل می کند.

موسیقی و خوشنویسی، به ظاهر دور ولی عمیقاً نزدیک …

شاید ظاهرا به نظر برسد که هنر موسیقی و خوشنویسی ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند. اما کافی است این سوال را از یک خوشنویسی بپرسید. غالبا موسیقی و مشخصاً موسیقی سنتی ایرانی در زندگی خوشنویسان نقش مهمی دارد.

این ارتباط بعضا به قدری عمیق می شود که بعضی اساتید خوشنویسی، نوازندگان و یا خوانندگان ماهری نیز هستند. از بین این اساتید به طور مثال می توان استاد مهدی فلاح و استاد علی انصاری را نام برد.

در مورد ارتباط هنر خوشنویسی و هنر موسیقی سنتی ایران می توان اینطور گفت که درست است این دو هنر زمینه های متفاوتی دارند اما خواستگاه مشترکی مانند ادبیات و زیبایی های ادبی این دو هنر را به هم گره می زند.