گام در موسیقی چیست

موسیقی نیز مانند هر مهارت دیگری ، اصطاحات خاص خودش را دارد . برای افرادی که می خواهند در این عرصه قدم بگذارند شناخت و آشنایی با این اصطلاحات بسیار مهم است. گام درموسیقی نیز یکی ازاصلی ترین و پایه ای ترین اصطلاحاتی است که هر هنرجویی باید بداند.دراین مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام شما را با این واژه مهم آشنا خواهیم کرد.

تئوری پایه ای گام

دانستن تئوری پایه ای گام هنرجو را در فهم مفاهیمی دیگر مانند آکورد نیز راهنمایی می کند. اصطلاح گام در موسیقی به معنی توالی پله پله ی نت ها، از یک نت مفروض تا اکتاو بعد آن نت است

در موسیقی کلاسیک گام‌ها با استفاده از نیم پرده‌ های متساوی (بر اساس اعتدال مساوی) تعریف می‌شوند و فواصل کوچکترازنیم‌پرده (یا ریزپرده) در گام‌ های موسیقی کلاسیک وجود ندارند. در موسیقی برخی مناطق دنیا، از جمله موسیقی سنتی ایرانی، ترکی و عربی فواصل کوچکتری نظیر ربع پرده نیزبه کار می‌روند.

آشنایی کامل

تعریف گام : گام به فرانسوی  ( gamme)  توالی چند نت  است که به ترتیب ارتفاع مرتب شده‌اند و گستره صوتی آنان جمعاً دوازده نیم پرده متساوی یا یک اکتاو است. گام ممکن است بالارونده یا پایین‌رونده باشد، یعنی ارتفاع نت‌ها در آن به ترتیب صعودی یا نزولی مرتب شده‌باشد.

درجه گام : اصوات معین و پی در پی را درجه گام می نامند .

ریشه گام : ریشه گام مهمترین نت یک گام هست و نتی است که گام بعد از اون نام گذاری می شود  مثلا اگر گام A major رو در نظر بگیرید ریشه گام A خواهد بود .

انواع گام : گامهای دیاتونیک و گامهای کروماتیک

گام کروماتیک : گامی است که فاصله میان تمام درجه های آن یک نیم پرده است

گام دیاتونیک : گامی است که فاصله های میان درجات آن مانند کروماتیک یکدست و برابر نیستند مانند گامهای ماژور و مینور

نامگذاری گام ها : هر گام بر اساس اولین نت آن نامگذاری می‌شود. بعنوان مثال، گام «لا» از نت لا شروع شده و پس از پیمودن فاصله‌هایی (پرده‌هایی) به اکتاو یا فاصلۀ هشتم (نت «لا»ی بعدی) می‌رسد.

قسمت بعدی نام یک گام معرفی ‌کنندهٔ سیری است که برای طی این فواصل تا فاصلهٔ هشتم به کار گرفته می‌شود. مثلاً گام دو ماژور یا «دو بزرگ» از پایهٔ نت دو شروع می‌شود و فواصلش منطبق بر تعریف گام ماژور است.

دسته بندی گام ها

دسته بندی گام ها : گام های موسیقی بر حسب اینکه تمرکزشان برروی چه هدفی باشد دسته بندی می شوند. بصورت کلی گام ها به چهار دسته زیر تقسیم می شوند:

۱- گام ماژور(Major)

۲ – گام مینور(minor)

۳ – گام پِنتاتونیک (Pentatonic)

۴ – modal

یادگیری گام های ماژور مهم و حیاتی است زیرا از گام ماژور بطور گسترده ای استفاده می شود و جز مفاهیم بنیادی برای فهم کلید در موسیقی است.

گام های مینور به سه دسته تقسیم می شوند:

۱- نچرال (natural)

۲ – هارمونیک (harmonic)

۳ – ملودیک (melodic)

این سه نوع مختلف گام های مینور در تعدادی از نت ها با هم تفاوت دارند که به شما امکان آزادی عمل مختلفی رو می دهند.گامهای پِنتاتونیک هم به صورت گسترده در موسیقی پاپ، راک و بلوز مورد استفاده قرار می گیرند که در دو نوع ماژور و مینور هستند.

در نهایت گام های modal هستند که ۷ نوع مختلف اند. گام در موسیقی غربی scale  و در موسیقی ایرانی به آن دستگاه می گویند.

انواع گام : گام های زیادی در موسیقی غربی وجود دارند ولی برجسته ترین آن ها گام های کروماتیک و دیاتونیک می باشند .

گام کروماتیک : در این گام سیزده نت وجود دارد که همانطور که قبلا هم گفته شد ، نت اول و آخر آن یکی می باشد و فاصله تمام نت های آن با یکدیگر نیم پرده می باشد .نمونه بارز آهنگی که در این گام ساخته شده است ، آهنگ پرواز زنبور عسل از ایوان کورساکف می باشد .

گام دیاتونیک : در این گام که هشت نت دارد هم نیم پرده وجود دارد و هم پرده و این گام مهم ترین و پر کاربرد ترین گام در موسیقی می باشد که خودش به دو دسته کلی تقسیم می شود.

گام مینور:

در این گام فاصله بین تمام نت ها ، یک پرده می باشد به غیر از فاصله بین نت (دوم و سوم ) و ( پنجم و ششم ) که نیم پرده می باشد. مثلا نت های گام لا مینور می شود la  si   do  re  mi  fa  sol  la   که در این گام فاصله بین نت های (سی تا دو) و (می تا فا) نیم پرده می باشد و باقی نت ها با یکدیگر فاصله یک پرده ای دارند .

گام ماژور:

در این گام فاصله بین تمامی نت ها ، یک پرده است به جز فاصله بین نت های ( سوم و چهارم ) و ( هفتم و هشتم ) که نیم پرده می باشد.

دستگاه : همانطور که گفته شد ، در موسیقی ایرانی به گام ، دستگاه گفته می شود وهفت دستگاه اصلی درموسیقی ایرانی وجود دارد که هرکدام شامل زیر مجموعه هایی است که به آن ها گوشه گفته می شود.

این هفت دستگاه عبارتند از :

۱ –  شور

۲ – همایون

۳ – سه گاه

۴ – چهار گاه

۵ – راست پنج گاه

۶ – نوا

۷- ماهور