راحت ترین سازها برای یادگیری در هر سن

یادگیری موسیقی یکی از بهترین راه ها برای تقویت مهارت های ذهنی و افزایش خلاقیت است. اما بسیاری از افراد تصور می کنند که نواختن یک ساز، فرآیندی دشوار و طولانی است. خوشبختانه، برخی از سازها به دلیل سادگی در یادگیری و عدم نیاز به دانش موسیقیایی پیشرفته، برای مبتدیان مناسب تر هستند.

راحت ترین ساز برای یادگیری، میتواند برای افراد مختلف بنا بر شرایطی مانند سن، وضعیت جسمانی، علاقه، فضا، بودجه و… آن‌ها متفاوت باشد.

امروزه کمتر کسی را میتوان در میان مردم پیدا کرد که علاقه ای به یادگیری هیچ سازی نداشته باشد. حتی این روزها شاید بتوان یادگیری یک ساز موسیقی را جزء یکی از اصلی ترین امور و فعالیت هایی که خانواده ها برای فرزندان خود تعیین می کنند دانست. اما فراگیری این موضوع مختص به کودکان یا نوجوانان نیست، بلکه بسیاری از بزرگسالان نیز با پشت کار و برنامه ریزی دقیق در کنار شغل خود اقدام به یادگیری ساز مورد علاقۀ خود می کنند.

طبیعتا بسیاری از افراد از قبل با ساز مورد علاقۀ خود آشنا هستند و با هدفی مشخص برای تهیه و یادگیری آن ساز تلاش می کند. این در حالیست که برخی دیگر به علت نداشتن اطلاعات کافی در مورد موسیقی و سازهای آن یا داشتن سن کم از این موضوع آگاه نیستند و به نوعی در انتخاب ساز مورد علاقۀ خود سردرگم هستند.

در این شرایط یکی از موارد مد نظر افراد علاقه مند به یادگیری موسیقی، آسان بودن روند یادگیری آن ساز است.

چه سازی آسان تر است؟

هیچ پاسخ دقیقی برای این سوال وجود ندارد!

راحت ترین ساز برای یادگیری به عوامل مختلفی بستگی دارد که افراد باید با توجه به شرایط خود به این سوال پاسخ دهند.

از مهم ترین فاکتور هایی که برای یادگیری هر ساز باید مورد توجه قرار داد میتوان به سن، سبک موسیقی مورد علاقه، وضعیت جسمانی، بودجه، فضای خانه (محلی که در آن تمرین می‌کنید) و شرایط محیط زندگی اشاره کرد.

به عنوان مثال ساز هارمونیکا (ساز دهنی) یکی از سازهای موسیقی است که میتوان راحت تر و زودتر از باقی سازها به آن مسلط شد. اما اگر شما فردی مبتلا به عارضه های تنفسی هستید، اصلا نباید به طرف سازهای بادی بروید چرا که این موضوع میتواند برای شما تبدیل به یک کابوس شود. در این شرایط نه تنها نمی توانید به آن ساز مسلط شوید بلکه احتمالا از همۀ سازهای موسیقی هم زده خواهید شد.

یا اگر شما علاقه مند به یادگیری ساز درامز هستید اما فضایی در خانه (یا هرجای دیگری) برای قرار دادن ساز وجود ندارد، بنابراین شاید یادگیری این ساز را باید به زمان دیگری موکول کنید.

بنابراین هر چه افراد علاقه مند به یادگیری بتوانند دقیق تر موارد گفته شده را مورد بررسی قرار دهند و بعد اقدام به شروع یادگیری کنند، تجربه و لذت بیشتری را شاهد خواهند بود. در این شرایط است که سخت ترین سازها برای آنها به آسان ترین سازها تبدیل خواهند شد.

نکته

اما فرض کنیم که شما از هیچ لحاظ محدودیتی برای تهیه، نگهداری و یادگیری ساز نخواهید داشت. در این صورت میتوان چند ساز را نام برد که راحت ترین ساز برای یادگیری هستند.

توجه داشته باشید که اگر سازی را، راحت ترین ساز برای یادگیری می نامیم به این معنی نخواهد بود که آن ساز از سایر سازها کم ارزش تر است یا از محبوبیت کمتری برخوردار است. بلکه تمرکز ما در این قسمت معضلات کمتر در روند یادگیری ساز است. همچنین بهتر است این مورد را همیشه در ذهن خود داشته باشیم که تبدیل شدن به نوازنده ای حرفه‌ ای در هر ساز، نیازمند تلاش و پشتکاری مثال زدنیست.

آسان ترین سازهای غربی

هارمونیکا (ساز دهنی)

همان طور که بالاتر گفتیم، هارمونیکا را باید جزو آسان ترین سازها برای یادگیری دانست. این ساز که در دستۀ سازهای بادی قرار میگیرد و باید از طریق دمش و مکش هوا آن را به صدا درآورد، دارای انواع مختلفی مثل کروماتیک، دیاتونیک، ترمولو، اوکتاو و… است.

اما روند کار کلی تمامی هارمونیکاها مانند هم است و تفاوت آن ها در جزئیات میباشد. همچنین هارمونیکا ها در کوک های مختلفی نیز ساخته و روانه بازار میشوند که افراد بنابر خواستۀ خود اقدام به تهیۀ ساز مورد نظر میکنند.

از طرفی سازدهنی را میتوان راحت ترین ساز برای کودکان در نظر گرفت. چرا که کودکان طرز استفاده از دهان خود را زودتر از سایر اعضا یاد میگیرند و ارتباط گرفتن با سازدهنی یا هارمونیکا برایشان جذاب تر و ساده تر میباشد.

از دلایلی که این ساز را (به نوعی) به راحت ترین ساز برای بزرگسالان و کودکان تبدیل کرده است میتوان به ساده‌ تر پیاده کردن تکنیک‌های سازدهنی بر روی این ساز و همچنین پوشش دادن اوکتاوهای کمتر، در مقایسه با سایر سازها اشاره کرد.

همچنین صدای گرم و دلنشینی که هارمونیکا از خود ساطع میکند و راحت بودن حمل و نقل و نگهداری از آن، این ساز را به سازی محبوب برای بسیاری از علاقه مندان به یادگیری شروع موسیقی تبدیل کرده است.

کالیمبا

از دیگر سازهایی که میتوان آن را در دستۀ راحت ترین ساز ها برای یادگیری قرار داد، کالیمبا است. این ساز که تقریبا در دستۀ سازهای کوبه ای قرار میگیرد از تعدادی تیغه که بر روی یک صفحه قرار گرفته اند ساخته شده است. خود صفحه نیز معمولا از جنس چوب یا مواد دیگریست که بر روی برخی از آنها حفره ای برای تشدید صدا وجود دارد و در برخی نیز حفره ای مشاهده نمی شود.

برای به صدا در آوردن این ساز کافیست تیغه ها را به پایین کشیده و با ترکیب این ضربات صدای مورد علاقۀ خود را از ساز بدست آوریم. کوک کالیمبا نیز بسیار ساده است. برای این کار کافیست با استفاده از چکش مخصوصی که همراه با خود ساز عرضه میشود، به تیغه ها ضربه زده و آنها را در جای مناسب خود قرار دهیم.

داشتن تعداد نت های کمتر (اوکتاو کمتر)، نحوۀ به صدا درآوردن نت ها، راحت بودن حمل و نقل ساز و هزینۀ کم برای نگهداری و خرید کالیمبا، از جمله دلایلی است که میتوان این ساز را جزء آسان ترین سازها برای یادگیری به حساب آورد.

یوکوللی

ساز یوکوللی که اختراع کشور هاواییست یکی دیگر از آسان ترین سازها برای یادگیری است که در کشور های غربی از محبوبیت قابل توجهی برخودار است و در کشور ما نیز کم کم در حال جا افتادن است.

این ساز زهی که مقیاس کوچک‌ تری از گیتار به حساب می آید در طرح ها، مدل ها و گستره های صدایی مختلفی مانند سوپرانو، تنور، آلتو و … تولید و عرضه میشود.

روند کار با این ساز درست مانند گیتار است. یعنی نوازندگان باید با دست چپ خود سیم‌ یا سیم ها را به دستۀ ساز بچسبانند و با دست راست خود به سیم مرتبط ضربه بزنند تا صدا از طریق حفرۀ روی ساز منتشر شود.

راحت بودن انگشت گذاری بر روی فرت ها، تعداد سیم ها و اوکتاو های کمتر، قابلیت حمل و نقل راحت و همچنین هزینه تهیه و نگهداری کمتر در مقایسه با گیتار از دلایلی هستند که می توانند این ساز را به راحت ترین ساز برای یادگیری کودکان و بزرگسالان تبدیل کنند.

کاخُن

یکی از آسان ترین سازهای کوبه ای برای یادگیری همین ساز کاخن است. این ساز که توسط بردگان غرب و مرکز آفریقا به آمریکا آورده شده است امروزه به یکی از اصلی ترین سازها در همراهی ریتم تبدیل شده است.

نحوۀ نواختن کاخن به این شکل است که نوازنده با نشستن بر روی ساز موقعیت و دسترسی مناسبی به بدنۀ روبرویی ساز خواهد داشت. سپس با ضربات کف دست یا نوک انگشتان خود می تواند ساز را به صدا درآورد و صدای آن را از طریق حفرۀ پشت ساز منتشر کند.

این ساز بر خلاف سازی مانند درامز به هماهنگی عصب و عضلۀ زیادی احتیاج ندارد و فشار زیادی را نیز بر انگشتان اعمال نمی کند. بنابراین می توان کاخن را نیز در دستۀ راحت ترین ساز ها برای یادگیری قرار داد.

هنگ درام / تانگ درام

این سازها صدایی ملایم و آرامش‌بخش دارند و نیازی به دانش تئوری موسیقی ندارند. با ضربه زدن به سطح فلزی آن، نت‌های مختلف ایجاد می‌شوند. یکی از مهم‌ترین ویژگی های هنگ درام و تانگ درام، راحتی در یادگیری و نواختن است. برخلاف بسیاری از سازها، شما بدون دانستن نت نویسی و تئوری موسیقی میتوانید به راحتی شروع به نواختن کنید.

نت های هنگ درام و تانگ درام از پیش تنظیم شده اند و صدای تولید شده همیشه هماهنگ و دلنشین است. برای نواختن هنگ درام نیازی به مضراب یا پیک ندارید، فقط با ضربه های ملایم انگشتان میتوانید نت های زیبایی ایجاد کنید. صدای نرم و آرامش بخش آن باعث می شود که نواختن آن تجربه ای لذت بخش و بدون استرس باشد. برخلاف گیتار یا ویولن که نیاز به کوک کردن مداوم دارند، هنگ درام و تانگ درام به تنظیمات خاصی نیاز ندارند.

ملودیکا

از دیگر سازهای بادی که یادگیری و نواختن آن‌ در مقایسه با دیگر سازها آسان تر می‌باشد، ملودیکا است.

این ساز که در دستۀ سازهای کوبه ای-بادی قرار میگیرد، شباهت زیادی به ساز پیانو دارد. ساز ملودیکا دارای یک صفحه کلاویه (کلید) است که به شکل کلاویه های پیانو هستند و شلنگی به حفرۀ کنار صفحه متصل می‌شود.

نوازندۀ ملودیکا میتواند با دمیدن هوا در شلنگ و همزمان فشار دادن کلاویه ها باعث به صدا در آمدن نت ها شود.

فشار کم بر روی انگشتان حین نوازندگی، سبک بودن ساز، حمل و نقل بی دردسر و همچنین هزینۀ تهیه و نگهداری آن، ملودیکا را به یکی از محبوب ترین و آسان ترین سازها برای یادگیری تبدیل کرده است.

در بین نوازندگان پیانو، خرید ملودیکا بسیار رواج دارد. چرا که این افراد به دلیل قابل حمل نبودن پیانو، با داشتن یک ملودیکا میتوانند قطعات پیانو را خیلی راحت روی ملودیکای خود اجرا کنند.

پیانو

بله درسته، پیانو!

در پس زمینۀ ذهن بسیاری از افراد ساز پیانو سخت ترین ساز برای یادگیری است. در حالی که این حرف کاملا اشتباه است. قطعا پیانو راحت ترین ساز برای یادگیری در دنیا نیست، اما باید آن را در دستۀ سازهایی قرار داد که یادگیری آسانی دارند.

ساز پیانو در گروه سازهای کوبه ای-زهی قرار میگیرد. به این ترتیب که نوازنده باید با دستان خود کلاویه ها (کلیدهای پیانو) را فشار دهد تا با درگیر شدن تارهای مرتبط با هر کلاویه، نت‌ها به صدا در بیایند.

شاید سختی نوازندگی با پیانو درگیر شدن همزمان هر دو دست باشد. اما خب تقریبا در همۀ سازها هر دو دست نوازندگان درگیر است! پس شاید این دلیل برای سخت نامیدن این ساز کافی نباشد.

از مزایای نوازندگی پیانو این است که امکان فالش نوازی شما تقریبا نزدیک به صفر است و شما می‌توانید به راحتی لحن هر نت را منتقل کنید، کاری که در سازهایی مثل ویولون یا گیتار به مراتب سخت تر است.

همچنین چیدمان نت های این ساز هم از پایین به بالا به ترتیب است و جایگاه هر نت کاملا مشخص است. اما در خیلی از سازها نت ها ترتیب ساده‌ای ندارند و چیدمان آن ها از الگوهای پیچیده ای پیروی میکنند.

از طرفی در نوازندگی پیانو فقط کافیست کلاویۀ مربوط به هر نت را بفشارید، در صورتی که در سازهایی مانند گیتار، ویولون و… انگشتان شما با چند میلی متر جا به جا شدن صدای اشتباهی تولید میکنند.

پس بله! ساز پیانو را میتوان در دستۀ آسان ترین سازها برای یادگیری قرار داد.

آسان ترین سازهای ایرانی

از ساده ترین سازها برای بزرگسالان در موسیقی سنتی، میتوان به تنبک و دف اشاره کرد. سه تار و سنتور در رده های بعدی آسان ترین سازها برای یادگیری قرار دارند.

تنبک

تنبک را شاید بتوان آسان ترین ساز ایرانی دانست. این ساز ایرانی که در دستۀ سازهای کوبه‌ای قرار می گیرد محبوبیت قابل توجهی در دل اکثر ایرانیان و علاقه مندان به موسیقی سنتی دارد. تنبک تقریبا به شکل یک استوانۀ توخالی است که روی سطح آن با انواع پوسته ها پوشیده می شود و نوازندگان با استفاده از هر دو دست خود و ضربه به سطح ساز اقدام به تولید صدا می‌کنند.

از مزایای این ساز باید به حالت قرار گیری سادۀ ساز روی پا، هزینۀ خرید و نگهداری کم و همچنین یادگیری ساده و روان آن اشاره کرد.

علی رغم این که ساز تنبک نسبت به باقی سازها ساده تر است، اما کاربرد وسیعی دارد و میتوان آن را با سازهای زیادی اعم از سنتی یا غربی حین اجرا همراه کرد. همچنین این ساز به علت اندازۀ مناسبی که دارد به یکی از راحت ترین ساز ها برای کودکان نیز تبدیل شده است.

دف

روند نوازندگی دف بی شباهت به تنبک نیست و این ساز هم در دستۀ سازهای کوبه ای قرار میگیرد. این ساز را که به شکل دایره ای بزرگ است و از عمق کمی برخوردار است، باید با هر دو دست نگه داشت و همزمان با ضربه زدن به سطح ساز در کناره ها صدای آن را مرتعش کرد.

سه تار

یکی دیگر از سازهای آسان برای یادگیری موسیقی سنتی ایرانی، سه تار است.

این ساز زهی پر طرفدار بر خلاف اسم خود شامل ۴ سیم است و نوازندگان باید همزمان از هر دو دست خود، همانند گیتار استفاده کنند. دست چپ برای فشردن سیم‌ها به دستۀ ساز و دست راست برای ضربه زدن به سیم ها که این کار را هم میتوان با مضراب های مخصوص و هم با پنجه انجام داد.

سه تار به علت وزن سبک، قیمت خرید و نگهداری مناسب، حمل و نقل راحت و همچنین احتیاج به اعمال فشار کمتر بر انگشتان، در موسیقی سنتی، به یکی از آسان ترین سازها برای یادگیری تبدیل شده است.

سنتور

از دیگر سازهای سنتی که روند آموزش و نواختن آن نسبتا ساده تر از باقی سازهاست، میتوان به سنتور اشاره کرد.

سنتور که در دستۀ سازهای زهی-کوبه ای قرار میگیرد، جزئی جدا نشدنی از موسیقی سنتی و حتی پاپ ایران بوده است.

نواختن این ساز به کمک دو مضراب و ضربه زدن توسط آنها به تارها، به صورت چکشی صورت می گیرد.

از دلایل ساده تر بودن نواختن این ساز در مقایسه با سازهایی مانند ویولون یا گیتار میتوان به عدم وجود فشار بر روی انگشتان، هزینۀ تعمیر و نگهداری پایین تر و همچنین زاویۀ دید کامل در حین نوازندگی اشاره کرد. میتوان گفت کوک کردن این ساز تنها عیب آن است. چرا که با هر تغییر گام، نوازندۀ سنتور نیاز به کوک مجدد ساز خود دارد.

شاید سنتور آسان ترین ساز ایرانی نباشد، اما با ارفاق میتوان آن را در کنار باقی سازهای ساده برای نواختن قرار داد.

حالا که به بررسی برخی از آسان ترین سازها برای تهیه و یادگیری پرداختیم این شما هستید که باید با توجه به علاقه و هدف خود، همچنین در نظر گرفتن تمام فاکتورهای گفته شده، اقدام به تهیه و شروع یادگیری ساز خود بکنید.

فراموش نکنید که در فرایند یادگیری هرساز تلاش و پشتکار شما مهم تر از درجۀ سختی یا آسانی ساز است.